Środowisko społeczne jako środowisko wychowawcze
Region metropolitarny ma charakter ścierania się kultur wiejskiej i miejskiej, dającego w wyniku urbanizację wsi i rustyfikację miasta. Proces. te charakteryzują się pierwotnie na gruncie prostych styczności wsi z miastem zachodzących przy okazji zbywania produkcji wiejskiej, robienia zakupów, szukania rozrywki, a w miarę rozwoju przemysłu nasilają się w związku z podejmowaniem i wykonywaniem w mieście pracy przez coraz większą liczbę dorosłych ze wsi, kształceniu się młodzieży wiejskiej w mieście przy zachowywaniu kontaktu ze wsią. Rur urbanizacji sprzyja również to, że ludzie z miast poszukują wypoczynku na wsi. Tym tendencjom wzajemnego zbliżania się wsi i miast sprzyja rozwój środków lokomocji umożliwiający i ułatwiający migrację w obu kierunkach. Konsekwencją tego jest przenikanie kultury wiejskiej do miasta i na odwrót.
Elementarne kontakty z okazji wymiany produktów, uczestnictwa w kulturze, szukanie zatrudnienia, wykształcenia, rozrywki stanowią wstępne stadium kształtowania się społeczności regionalnych. Dominuje tu ciążenie ze wsi do miasta. Jest to stadium wcześniejsze, które należy szczególnie oddzielić od stadiów późniejszych kształtowania się właściwych regionów czy stref metropolitarnych. Poza to stadium nie wyszło jeszcze wiele regionów naszego kraju, względnie izolowanych od regionów przemysłowych. Aby stwierdzić czy region znajduje się we wstępnym lub w dalszym stadium rozwoju należy uwzględnić szczególny opis danego regionu czy strefy.
Drugie stadium kształtowania się społeczności regionalnej charakteryzuje się wzmożonym wpływem dużego miasta na okoliczne skupiska osadnicze, wsie, miasteczka, a od pewnego momentu tego procesu po prostu decentralizacją funkcji dużego ośrodka.
Miasta rozwijające się sięgają swoimi przedmieściami coraz dalej na wieś, tworząc wokół siebie sfery znaczniej integracji kultury wsi i miasta. Powstają w ten sposób układy przestrzenne wsi oraz średnich i małych miast w zasięgu wpływu wielkich aglomeracji miejskich. Styczność miast w zasięgu miasta i wsi i towarzyszące im wymieszane wartości kulturowe, zainteresowania i potrzeby, prowadzą do wytworzenia się więzi regionalnej.
Proces kształtowania się społeczności regionalnej stanowi przezwyciężenie izolacji między wsią a miastem istotne dla postępu współczesnej cywilizacji. Z tego właśnie powodu „regionalizm" stał się przedmiotem planowania. Chodzi tu o planowanie kształtowania dobrze zorganizowanych społeczności poprzez deglomerację dzielnic mieszkaniowych i mieszkańców miast oraz poprawne rozmieszczenie na szerszej przestrzeni urządzeń technicznych.
Regiony metropolitarne kształtują się w wyniku wzajemnego ciążenia jednych społeczności lokalnych ku drugim - mniejszych ku większym, wyposażonym w lepiej funkcjonujące i zróżnicowane instytucje, które zdolne są zaspokoić potrzeby ludności okolicznej w szerszym zakresie niż instytucje małych społeczności lokalnych.
Całe terytorium państwowe pokryte jest siecią mniej lub bardziej intensywnych i wysoce zróżnicowanych powiązań między poszczególnymi społecznościami.
Te skutecznie wytworzone terytoria i zbiorowości przestrzenno-administracyjne splatają się z wielkimi regionami ukształtowanymi w zależności od cech geograficznych i od właściwego danemu regionowi przemysłu. Każdy region ma swoje specyficzne problemy pedagogiczne dotyczące takich spraw jak:
-
miejscowe walory wychowawcze i dydaktyczne,
-
sposoby ich wykorzystania przez wszystkie instytucje wychowawcze,
-
stopień zgodności systemu oświatowego z kulturą danego regionu oraz zwiększanie tej zgodności stosownie do potrzeb gospodarczych, aspiracji szkolnych i zawodo-życiowych młodzieży.