Dziedziną, która zajmuje się badaniem systemu komunikacyjnego w kulturze jest antropologia komunikacji. W tym zajmuje się również badaniem systemu znaków, jak i kulturą jako systemem komunikacyjnym.

Komunikowanie się dokonuje się w pośredni albo bezpośredni sposób, a informacje można przekazywać mówiąc albo w sposób niewerbalny. Każdy członek społeczności ludzkiej może odczytywać informacje przekazywane mu pośrednio ze środowiska kulturowego, tj. z układów wsi, zagrody, sprzętów w domu, stroju, pożywienia i innych dziedzin kultury i informacje te służą mu do wybrania właściwego w danym miejscu i czasie zachowania zgodnego z normami i konwencjami przyjętymi w danej grupie.

Wytwory kultury traktowane są jako nośniki informacji i muszą być ujmowane w kontekście społecznym tak, aby ta informacja mogła być odczytana.

Kultura w procesie komunikowania się spełnia również rolę procesu wychowania, nakierowanego na określone wartości, które mają formować osobowość człowieka. Wartości winny być podawane tak umiejętnie i ostrożnie, aby człowiek mógł je swobodnie przyjąć i uznać za własne. W każdej wypowiedzi można odnaleźć cztery warstwy treściowe ukryte w słownych i bezsłownych jej elementach: zawartość rzeczową najczęściej wyrażoną w słowach, wyraz stosunku emocjonalnego mówiącego do samego siebie, wyraz stosunku emocjonalnego do rozmówcy, wreszcie apel, wezwanie, wyraz życzenia i oczekiwania, najczęściej ukryty w elementach bezsłownych. Z tego wynika potrzeba bogatej informacji o kontekście każdej wypowiedzi dla potrzeb analizy.

W ujęciu filozofa Gadamera „osobowość nie jest czymś, co dane, lecz czymś, co zadane, zdobywane w zmaganiach z kulturą". Wartości jakie są nam przekazywane pokazują, jak należy interpretować teksty kultury na podstawie norm światopoglądowych, w ten sposób tworzymy własną osobowość.

Element komunikowania się, a co za tym idzie rozumienia nabiera więc szczególnego znaczenia w wielu współczesnych kierunkach. Termin komunikowania się należy do naszego obiegowego zasobu intelektualnego. Przyjęto, że kultura jest systemem komunikowania się, które dokonuje się na podstawie wymiany informacji. Wymianę informacji uważa się jako fundament kultury i społeczeństwa. Wypowiedź, jako tekst kulturowy, stanowi podstawę do odkrycia ukrytych idei, znaczeń układających się w relacje wykazujące tendencje do współwystępowania, układające się w logiczne powiązane struktury.

Podejście do kultury jako systemu znaków, a następnie systemu komunikowania się spowodowało, że cel antropologii zaczęto określać jako odczytywanie kodów, tłumaczenie kultury, poszukiwanie głębokich mechanizmów i struktur komunikowania się. Odczytywanie systemu znaków kultury można by było również nazwać refleksjami nad samym sobą, co natomiast ma związek ze współczesną świadomością nauk humanistycznych. Tak więc społeczności uprawiającej humanistykę przypada pewna rola w procesie formowania się powszechnej kultury. Z punktu widzenia nauk humanistycznych, teorię kultury jednostka przyswaja jako zakres społecznego doświadczenia naturalnego, poprzez swoje praktyczne działanie. Rozważając konsekwencje tego doświadczenia, realizuje na jego gruncie swoje cele, które opierają się na światopoglądzie zapewniającym, iż poznaje w ten sposób obiektywne prawidłowości, które zgodnie ze swoimi zamiarami może wykorzystać.

Należy jednak zauważyć, że jednostka nie panuje ani nad procesem rozwojowym natury, ani nad procesem rozwojowym kultury i nie jest w stanie pokierować nimi ani ich przewidzieć. Może jedynie panować nad bytem i osiągać cele technologiczne dzięki uchwyceniu pozakulturowych prawidłowości przyrodniczych. Jednostka uczestnicząca w społecznym doświadczeniu kulturowym odnosi się do wzrostu rzeczywistego porządku historycznego, który wykracza poza horyzont interpretacji wspólnoty komunikacyjnej.

Pedagogika humanistyczna domaga się takiej filozoficznej, teoretycznej refleksji nad kulturą współczesną, która odsłania zawarte w niej wartości, stanowiące źródłowy materiał dla celów wychowania. Kultura zajmuje bardzo ważne miejsce w życiu współczesnego człowieka, mówi o wartościach moralnych, poznawczych i wychowawczych. Pedagogika kultury traktowana jako służba wartościom stanowi proces urabiania samego siebie, czemu nadaje się wyraźnie humanistyczne znaczenie.

Komunikowanie się poprzez kulturę jako wartości, jest rozumieniem, czyli sposobem bycia i nadzieją, która zawarta jest w strukturze ludzkiego bycia. Jednostka bytująca w świecie, we wszystkim, co czyni, skazana jest na sens. Jednocześnie jest to sposób obcowania jednostki z kulturą, czyli komunikowaniem się drogą myślenia. W takim porozumiewaniu się kultura pełni funkcję edukacyjną oferując jednostkom narzędzia intelektualnej i etycznej obrony przed cywilizacją, w której zapanowała niezdolność do rozmowy.

Myślowy sposób włączenia się w obszar kultury jako wartości światopoglądowej, daje sens komunikacji symbolicznej: rozumienie, porozumiewanie. W tym znaczeniu komunikacji, każde z założeń może być poddane refleksji. Kultura reguluje działania komunikacyjne i sens światopoglądowy związany z refleksją, czyli jest ona sferą, w ramach której każdej czynności komunikacyjnej przyporządkowany jest dwoisty sens: światopoglądowy i komunikacyjny. Ujawnianie elementów światopoglądu wynika z konieczności porozumienia między jednostkami i grupami o różnych przekonaniach, co jest funkcjonalnie niezbędne dla utrzymania liberalno - demokratycznego porządku w świecie.

Wizja kultury jako zjednoczonej ze światopoglądem komunikacji, wiąże się z twierdzeniem, że komunikowanie oznacza jednocześnie działać światopoglądowo. Jednostka będąca uczestnikiem współczesnej kultury zdaje sobie sprawę z przekonaniowego statusu równolegle funkcjonujących przekazów światopoglądowych, które może wykorzystać jako narzędzia kulturowego porozumienia.

Przekazy światopoglądowe traktowane są jako informacje, których nadawcą jest społeczność, wytwory kultury natomiast traktowane są jako nośniki informacji. Tekst kulturowy stanowi podstawę do odkrycia idei, znaczeń układających się w relacje wykazujące tendencje do współwystępowania, układające się w logiczne powiązane struktury. Kulturę stanowi zespół myślowych zasad regulujących w skali powszechnej całokształt ludzkiej usystematyzowanej działalności

Bibliografia:

1. Roman Schulz, Antropologiczne podstawy wychowania, Warszawa 1996r.

2. Czas. Problemy opiekuńczo - wychowawcze, nr.4, 1996r.

3. Pod red. Krystyny Zamiary, O kulturze i jej badaniu, Warszawa 1985r.

4. Wincenty Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 1996r.

5. H. G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje, Warszawa 1979r.